- MODELE KARTONOWE - Jolanta Motylińska

SAMOLOTY (PLANES):

FLYER BRACI WRIGHT Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1903 Prędkość maksymalna: 48 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 12,3 m Długość: 6,4 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Pierwszy lot maszyną napędzaną silnikiem odbył się 17 grudnia 1903r. Najdłuższy (z czterech lotów) testowych trwał 59 sekund (tak krótki czas wystarczył, aby rozpoczęła się historia lotnictwa). Ciekawostka 2: Bracia Wilbur i Orville Wright prowadzili na co dzień sklep z rowerami w Dayton w Ohio. Jako pionierzy musieli wymyślać każdą część swojej maszyny: silnik (montowany z tyłu), śmigła oraz całą konstrukcję. Ciekawostka 3: Podczas lotu pilot musiał leżeć na brzuchu (obok silnika).

BLÉRIOT XI Pochodzenie: Francja Rok produkcji: 1909 Prędkość maksymalna: 58 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 7,8 m Długość: 8 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Louis Blériot był pierwszym człowiekiem, który przeleciał nad kanałem La Manche z Francji do Anglii. (Lot odbył się 25 lipca 1909r. i trwał 36 minut). Ciekawostka 2: Samolot był napędzany silnikiem motocykla i był bardzo kruchy - konstrukcja opierała się na prostej, drewnianej ramie, pokrytej z przodu płótnem (całość była wzmocniona stalowymi linami). Ciekawostka 3: Pilot siedział na zwykłym krześle, przytwierdzonym do ramy (nic nie chroniło go przed wiatrem, nie miał też pasów bezpieczeństwa).

DEPERDUSSIN MONOCOQUE Pochodzenie: Francja Rok produkcji: 1912 Prędkość maksymalna: 204 km/ h!!! Rozpiętość skrzydeł: 6,7 m Długość: 6,1 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Silnik był uruchamiany ręcznie (przez załogę naziemną). Piastę śmigła chroniła specjalna osłona, która zwiększała właściwości aerodynamiczne. Ciekawostka 2: Powstała też wersja tzw. "wodnosamolotu", czyli maszyny, która mogła lądować na wodzie. Ciekawostka 3: Pierwszy samolot sportowy, który wygrywał wiele prestiżowych zawodów i został uznany za najszybszą maszynę świata.

ILJA MUROMIEC G-II Pochodzenie: Rosja Rok produkcji: 1914 Prędkość maksymalna: 110 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 29,8 m!!! Długość: 17,5 m Załoga: 4-8 osób Ciekawostka 1: Samolot pasażerski wyposażony w elektryczne oświetlenie i pierwszą podniebną toaletę. Ciekawostka 2: Konstruktorowi - Igorowi Sikorskiemu - zarzucano, że tak wielka i ciężka maszyna nie zdoła podnieść się z ziemi, ale stukonne, cztery silniki generowały potężny ciąg. Ciekawostka 3: W czasie lotu załoga mogła wychodzić na skrzydła i dokonywać drobnych napraw.

SOPWITH CAMEL Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1916 Prędkość maksymalna: 185 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 8,5 m Długość: 5,7 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Nazwa >>Camel<< (wielbłąd) wzięła się od zgrubienia przypominającego garb - przed kabiną pilota. Mówiono też, że piloci skarżyli się w ten sposób na maszynę, ponieważ samolot był niebezpieczny w pilotażu i bardzo "uparty". Ciekawostka 2: Camele zestrzeliły najwięcej wrogich samolotów podczas I wojny światowej. Ciekawostka 3: Samolot był uzbrojony w dwa karabiny maszynowe, które strzelały przez śmigło. Specjalny mechanizm blokował karabiny w chwili, gdy łopata śmigła zasłaniała lufę.

FOKKER DR. 1 Pochodzenie: Niemcy Rok produkcji: 1917 Prędkość maksymalna: 185 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 7,2 m Długość: 5,8 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Trzy płaty zmniejszały prędkość, ale zapewniały dużą zwrotność. Fokker Dr. 1 był najbardziej znanym niemieckim samolotem I wojny światowej. Do jego wyposażenia należały dwa karabiny maszynowe. Ciekawostka 2: Samoloty były malowane na jaskrawe kolory, dlatego ich szwadron został przezwany: "latającym cyrkiem". Na samolocie koloru czerwonego latał as przestworzy: baron Manfred von Richthofen (tzw. Czerwony Baron). Sam Czerwony Baron zestrzelił 81 wrogich samolotów. Ciekawostka 3: Pilot siedział w otwartej kabinie - był narażony na wiatr i chłód.

VICKERS VIMY Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1919 Prędkość maksymalna: 166 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 20,8 m Długość: 13,3 m Załoga: 2-4 osoby Ciekawostka 1: Samolot zaprojektowany podczas I wojny światowej (jako bombowiec). Śmigła napędzane były dwoma silnikami Rolls - Royce'a. Ciekawostka 2: W czerwcu 1919r. dwóch brytyjskich lotników (John Alcock oraz Arthur Brown) przeleciało na pokładzie tego samolotu 3040 km z Nowej Fundlandii do Irlandii (wyprawa zakończyła się rozbiciem maszyny na torfowisku, ale pierwszy raz w historii samolot odbył nieprzerwany lot nad Atlantykiem). Ciekawostka 3: Samolot mógł pokonywać długie dystanse, ponieważ zapasy paliwa przechowywano w lukach bombowych.

CURTISS JN-4 (JENNY) Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1923 Prędkość maksymalna: 121 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 13,3 m Długość: 8,3 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Samolot szkolny, produkowany dla armii amerykańskiej w czasie I wojny światowej. Po zakończeniu walk niepotrzebne samoloty zostały sprzedane prywatnym właścicielom (zaledwie za 50$!!!). Ciekawostka 2: Samolot był prosty w konstrukcji i bardzo łatwo się prowadził. Ciekawostka 3: Samolot w linii prostej mógł lecieć sam, co wykorzystywali piloci do wychodzenia na skrzydła i wykonywania niebezpiecznych akrobacji (na krawędzi odwagi i głupoty).

FORD "Blaszana Gęś" Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1926 Prędkość maksymalna: 196 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 23,7 m Długość: 15,2 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Pierwszy amerykański samolot pasażerski produkowany seryjnie. Wykonany był z blachy falistej. Obsługiwał linię lotniczą między wschodem a zachodem USA (gdy zapadał zmrok pasażerowie musieli przesiadać się do pociągów). Ciekawostka 2: Samolot był bardzo hałaśliwy, zwłaszcza było to uciążliwe latem, gdy... otwierano okna. Dodatkowo w czasie lotu trząsł się, co wywoływało u wielu osób złe samopoczucie. Ciekawostka 3: Maszyna posiadała toaletę, ale... bez odpływu (wywiercona była tylko dziura w podłodze, co z pewnością nie było przyjemne dla osób, które przechodziły poniżej).

SPIRIT OF ST. LOUIS Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1927 Prędkość maksymalna: 214 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 14 m Długość: 8,4 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Samolot zbudowany dla pilota poczty lotniczej - Charlesa Lindbergha, który przeleciał na nim samotnie przez Atlantyk (z Nowego Yorku do Paryża). Miało to miejsce 20 maja 1927r. Samolot pokonał 5760km w ciągu 33 godzin i 30 minut. Po tym wyczynie Charlesa Lindbergha okrzyknięto: "asem przestworzy". Ciekawostka 2: Przelot nad Atlantykiem wymagał zainstalowania przed kokpitem dodatkowego zbiornika z benzyną. Zbiornik ten zasłaniał pilotowi pole widzenia, więc musiał on polegać na przyrządach pokładowych lub pilot musiał skręcać i wyglądać przez szybę w drzwiach, aby zobaczyć jaką przeszkodę ma przed sobą.

LOCKHEED VEGA Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1927 Prędkość maksymalna: 290 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 12,5 m Długość: 8,4 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: W konstrukcji samolotu użyto wiele nowoczesnych, aerodynamicznych rozwiązań. Była to maszyna bardzo zwrotna, szybka, a równocześnie: o stylowym wyglądzie. Ciekawostka 2: W 1932r. pilotka Amelia Earhart przeleciała tym samolotem samotnie nad Atlantykiem, zaś pilot: Wiley Post samotnie okrążył świat.

DE HAVILLAND GIPSY MOTH Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1928 Prędkość maksymalna: 164 km/ h Rozpiętość skrzydeł: 9,1 m Długość: 7,3 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Gipsy Moth = cygańska ćma - był to solidny i pewny samolot. Miał dwa miejsca siedzące. Pilot zajmował miejsce z tyłu. Jedynym problemem było wejście do kabiny. Ciekawostka 2: Nazwa "Gipsy" (Cygan) wzięła się od nazwy zastosowanego w samolocie silnika Gipsy (liniowego, z cylindrami ułożonymi jeden za drugim). Ciekawostka 3: W 1930r. pilotka - Amy Johnson - wykonała tym samolotem lot z Anglii do Australii (był to rekord tamtych czasów: 17700 km).

MACCHI M.C. 72 Pochodzenie: Włochy Rok produkcji: 1931 Prędkość maksymalna: 709 km/ h!!! Rozpiętość skrzydeł: 9,5 m Długość: 8,3 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Hydroplany były w latach 30-tych najszybszymi maszynami wyścigowymi (osiągały ponad 700 km/h). Ciekawostka 2: W rozwiązaniu wykorzystano dziwne, podwójne śmigła z krzyżującymi się łopatami. Tragiczna historia: Macchi M.C. 72 był samolotem eksperymentalnym, którego oblatanie kosztowało życie dwóch pilotów testowych.

SIKORSKY S-40 CLIPPER Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1932 Prędkość maksymalna: 209 km/h Rozpiętość skrzydeł: 34,8 m Długość: 23,4 m Załoga: 4 osoby Ciekawostka 1: Tzw.: łódź latająca miała przewagę nad tradycyjnymi samolotami - mogła startować i lądować na wodzie, a więc i latać do egzotycznych miejsc, gdzie jeszcze nie było lotnisk. Ciekawostka 2: Silnik był umieszczony bardzo wysoko, aby nie uszkodziła go woda silnie rozpraszana przy lądowaniu. Ciekawostka 3: Samolot był niezwykle luksusowy: miał dużą przestrzeń dla pasażerów oraz liczne wygody. Na wyposażeniu znajdowały się: fotele oraz stoły do grania w karty. Stewardzi byli ubrani w mundury stylizowane na marynarskie i serowali posiłki. Clippery latały na Karaiby i do Ameryki Południowej.

GRANVILLE SUPER SPORTSTER Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1932 Prędkość maksymalna: 473 km/h!!! Rozpiętość skrzydeł: 7,6 m Długość: 5,4 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Samolot przezywany "Gee Bee" (od wytwórni: Granville Brothers Aircraft) o bardzo charakterystycznym kształcie. Miał małe skrzydła, bardzo krótką kabinę i ogon. Aby zredukować ciąg, podwozie zostało wyposażone w opływowe gondole. Ciekawostka 2: W 1932r. pobił rekord prędkości podczas lotu w linii prostej i osiągnął: 473 km/h. Ciekawostka 3: Zbudowano tylko trzy egzemplarze tego samolotu i wszystkie rozbiły się w wypadkach, ponieważ był niestabilny i niebezpieczny w pilotażu.

LOCKHEED ELECTRA Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1934 Prędkość maksymalna: 325 km/h Rozpiętość skrzydeł: 16,8 m Długość: 11,7 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Samolot pasażerski, ale często używany był do przewozu przesyłek i listów. Ciekawostka 2: Samolot był zbudowany w całości z metalu. Mógł latać w nocy, ponieważ posiadał odpowiednie przyrządy. Dla pasażerów najważniejszy był dźwiękoszczelny kadłub, który chronił przed rykiem silników. Tragiczna historia: Znana pilotka: Amelia Earhart w 1937r. zaginęła gdzieś na Pacyfiku podczas lotu tym samolotem.

HUGHES H-1 RACER Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1935 Prędkość maksymalna: 567 km/h!!! Rozpiętość skrzydeł: 9,6 m Długość: 8,2 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: H-1 został zbudowany dla ekscentrycznego milionera: Howarda Hughesa. Ciekawostka 2: W 1935r. samolot rozpędził się do 567 km/h i został uznany za najszybszy samolot świata. Lot z Los Angeles do Nowego Yorku bez międzylądowania zajmował 7 godzin i 28 minut. Ciekawostka 3: Pobicie rekordu prędkości było możliwe dzięki wielu aerodynamicznym rozwiązaniom: kabina pilota była zamknięta i płynnie przechodziła w kadłub. Samolot był zbudowany z wypolerowanego aluminium, a podwozie miał chromowane.

DOUGLAS DC-3 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1935 Prędkość maksymalna: 370 km/h Rozpiętość skrzydeł: 29 m Długość: 16,7 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Uważany za najlepszy samolot, jaki kiedykolwiek powstał. Początkowo była to maszyna pasażerska, ale podczas II wojny światowej zaczął być samolotem transportowym - przewoził paliwo i zrzucał desanty spadochroniarzy. Ciekawostka 2: Samolot popularnie nazywany był: "DAKOTA". Zbudowano aż w 16000 egzemplarzy. Ciekawostka 3: Piloci siedzieli obok siebie i mieli do dyspozycji bliźniacze urządzenia do sterowania. Samolot był bezpieczny, stabilny i miał reputację niezniszczalnego. Mógł latać w dzień i w nocy, a nawet przy bardzo złej pogodzie.

MESSERSCHMITT BF 109 Pochodzenie: Niemcy Rok produkcji: 1937 Prędkość maksymalna: 570 km/h Rozpiętość skrzydeł: 9,8 m Długość: 8,6 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Podstawowy niemiecki myśliwiec podczas bitwy o Anglię. Ciekawostka 2: Samolot jednomiejscowy, z zamykaną kabiną. Wąski i lekki - w całości wykonany z metalu. Ciekawostka 3: Doskonałe osiągi myśliwiec miał nadawane przez dwunastocylindrowy silnik Daimlera - Benza. Podwozie maszyny po starcie chowało się w skrzydłach. Najtrudniejszym manewrem było lądowanie, ponieważ rozstaw goleni podwozia był bardzo wąski.

BOEING B-17 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1938 Prędkość maksymalna: 486 km/h Rozpiętość skrzydeł: 31,6 m Długość: 22,7 m Załoga: 10 osób!!! Ciekawostka 1: Najbardziej znany amerykański bombowiec II wojny światowej (nazywany: "latającą fortecą"). Uzbrojony był w 13 karabinów maszynowych. Latał na wysokich pułapach i w wielkich formacjach (dokonywał dziennych nalotów na Niemcy). Ciekawostka 2: Każdorazowo samolot mógł przewozić 2700 kg bomb. Ciekawostka 3: Aby samolot mógł chronić się przed atakami z dołu - pod kadłubem umieszczono wieżę z karabinami (mogła się ona obracać, co pozwalało śledzić wrogie samoloty). Dolny strzelec musiał być niewielkiego wzrostu, ponieważ kabina była bardzo mała.

SUPERMARINE SPITFIRE Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1938 Prędkość maksymalna: 575 km/h Rozpiętość skrzydeł: 9,8 m Długość: 9,1 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Samolot RAF-u (podczas bitwy o Anglię). Skrzydła mieściły osiem karabinów maszynowych. Piloci chwalili sobie zwrotność przy dużej prędkości. Ciekawostka 2: Najlepszym rozwiązaniem było zastosowanie niezawodnego i potężnego, dwunastocylindrowego silnika Rolls-Royce'a typu Merlin.

BOEING 307 STRATOLINER Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1940 Prędkość maksymalna: 357 km/h Rozpiętość skrzydeł: 32,7 m Długość: 22,7 m Załoga: 3 osoby Ciekawostka 1: Do czasów pojawienia się tego samolotu problemem były loty na dużych wysokościach. Pasażerowie oddychali z trudem, co wymagało zakładania masek tlenowych. Stratoliner był wyposażony w kabinę ciśnieniową, dzięki której mógł latać na wysokich pułapach. Ciekawostka 2: Jeden z pierwszych czterosilnikowych samolotów pasażerskich. Czas lotu ze wschodniego wybrzeża na zachodnie USA został skrócony o dwie godziny. Ciekawostka 3: Urządzenia pokładowe i obsługa samolotu stawała się coraz trudniejsza, dlatego trzecim - stałym członkiem załogi (oprócz kapitana i drugiego pilota) - został mechanik pokładowy, który nadzorował pracę silników i innych systemów.

GLOSTER E28/ 39 Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1941 Prędkość maksymalna: 544 km/h Rozpiętość skrzydeł: 8,8 m Długość: 7,7 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Samolot eksperymentalny, w celu przetestowania myśliwca odrzutowego. Ciekawostka 2: Powietrze wpadało do silnika przez wloty na dziobie samolotu, następnie było sprężane, mieszane z paliwem i ulegało zapłonowi. Na koniec wylatywało z impetem przez dyszę silnika, powodując odrzut, który nadawał maszynie dużą prędkość.

AVRO LANCASTER Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1942 Prędkość maksymalna: 462 km/h Rozpiętość skrzydeł: 31,1 m Długość: 21,2 m Załoga: 7 osób Ciekawostka 1: Ciężki bombowiec używany przez RAF podczas II wojny światowej. Ciekawostka 2: Każdorazowo samolot mógł przewozić 5500 kg bomb. Ciekawostka 3: Aby namierzyć cele w ciemnościach - załoga posługiwała się radiostacją i radarem. (Radar ostrzegał również przed atakami nocnych myśliwców).

NORTH AMERICAN P-51 MUSTANG Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1942 Prędkość maksymalna: 704 km/h Rozpiętość skrzydeł: 11,3 m Długość: 9,9 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Myśliwiec latający na wyjątkowo długich dystansach. Ciekawostka 2: Był wykorzystywany do eskortowania amerykańskich bombowców przed myśliwcami wroga. Świetnie sprawdzał się też w atakowaniu sił lądowych za pomocą bomb i rakiet. Ciekawostka 3: Samolot wyposażony był w sześć karabinów maszynowych (na skrzydłach). Było to wystarczające uzbrojenie, które równocześnie nie spowalniało maszyny.

GRUMMAN HELLCAT Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1943 Prędkość maksymalna: 612 km/h Rozpiętość skrzydeł: 13,1 m Długość: 10,2 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Samoloty przystosowane do startu z pokładu lotniskowców - zbudowane specjalnie dla amerykańskiej marynarki. Miały one składane skrzydła, dlatego dużą ich ilość można było zmieścić na pokładzie. Ciekawostka 2: Kokpit Hellcat'a był chroniony przez szkło kuloodporne, a kadłub został w tym miejscu dodatkowo opancerzony. Hellcat'y były wyposażone zarówno w karabiny maszynowe, jak i w działka.

LOCKHEED CONSTELLATION Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1943 Prędkość maksymalna: 547 km/h Rozpiętość skrzydeł: 38,5 m Długość: 35,4 m Załoga: 5 osób Ciekawostka 1: Pieszczotliwie nazywany "Connie" - był to najbardziej elegancki i stylowy, czterosilnikowy samolot pasażerski podczas II wojny światowej. Jako pierwszy zaczął obsługiwać regularnie połączenia transatlantyckie. Ciekawostka 2: Cechą wyróżniającą był charakterystyczny, potrójny statecznik pionowy. Ciekawostka 3: Bilety na ten samolot zawsze były drogie. Przyczyną była przede wszystkim luksusowa obsługa podczas bardzo długiego lotu (np. lot z San Francisco do Nowego Yorku trwał aż 11 godzin).

MESSERSCHMITT ME 262 SCHWALBE Pochodzenie: Niemcy Rok produkcji: 1944 Prędkość maksymalna: 870 km/h Rozpiętość skrzydeł: 12,5 m Długość: 10,6 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Schwalbe = "jaskółka" - był to pierwszy odrzutowy myśliwiec wykorzystywany do walki. Ciekawostka 2: Obsługa ME 262 była bardzo skomplikowana, również lądowanie było trudne, dlatego Luftwaffe wybierało do tego celu najlepszych pilotów.

BELL X-1 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1947 Prędkość maksymalna: 1556 km/h (pokonana bariera dźwięku!!!) Prędkość dźwięku = 340,3 m/s ≈ 1225 km/h Rozpiętość skrzydeł: 8,5 m Długość: 9,4 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Pierwszy samolot, który 14 października 1947r., pokonał barierę dźwięku (pilotem był Chuck Yeager, który na cześć swojej żony nazwał maszynę: "Urocza Glennis")! Wielu ekspertów uważało, że pokonanie bariery dźwięku spowoduje, iż samolot się rozpadnie... Ciekawostka 2: Bell został zaprojektowany jako: "pocisk ze skrzydłami". Samolot nie miał samodzielnej zdolności wzbijania się w powietrze. Był wynoszony przez bombowiec B-29 na odpowiednią wysokość, potem odczepiał się od niego jak... bomba. W bezpiecznej już odległości następowało uruchomienie silnika rakietowego, napędzanego alkoholem i ciekłym tlenem. Samolot w ciągu kilku chwil osiągał nadzwyczajną prędkość.

HUGHES H-4 HERCULES Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1947 Prędkość maksymalna: 408 km/h Rozpiętość skrzydeł: 97,5 m!!! Długość: 66,6 m Załoga: 3 osoby Ciekawostka 1: Ogromny drewniany samolot - łódź latająca, nazywany "Świerkową Gęsią" (choć był zbudowany z drewna brzozowego). Miał on ogromną rozpiętość skrzydeł, dlatego potrzebował aż 8 silników, aby oderwać się od tafli wody. Ciekawostka 2: Najbardziej nieudana produkcja w historii lotnictwa... Samolot wykonał tylko jeden, krótki lot z konstruktorem na pokładzie (nie powstało więcej egzemplarzy). Ciekawostka 3: Samolot miał był wykorzystany podczas II wojny światowej, ale jego produkcja trwała zbyt długo i... spóźniła się o dwa lata. Ładownia mogła pomieścić 750 żołnierzy wraz z pełnym wyposażeniem.

MIG-15 Pochodzenie: ZSRR Rok produkcji: 1949 Prędkość maksymalna: 1074 km/h!!! Rozpiętość skrzydeł: 9,6 m Długość: 11,3 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Jednym z pilotów MIG-a był Jurij Gagarin (później: pierwszy człowiek w kosmosie). Ciekawostka 2: MIG-15, to odrzutowy myśliwiec, który wszedł do służby po II wojnie światowej. Samolot nie posiadał komputerów pokładowych, więc latanie na nim nie było proste. Ciekawostka 3: Kabina pilota znajdowała się nad rurą, w której mieszało się i zapalało powietrze z paliwem. Na dziobie był zlokalizowany wlot powietrza do silnika, a z tyłu samolot miał dyszę, przez którą wydostawały się sprężone gazy.

TAYLOR AEROCAR Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1949 Prędkość maksymalna: 188 km/h Rozpiętość skrzydeł: 10,4 m Długość: 6,6 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Połączenie samochodu i maszyny latającej. Była to realizacja pomysłu Moultona Taylora. Samochód ciągnął za sobą po drodze złożone skrzydła i ogon, a na lotnisku - w ciągu 6 minut można było je zmontować i doczepić do pojazdu. Powstało tylko sześć egzemplarzy aerocara. Ciekawostka 2: Podczas lotu samochód służył jako kokpit, a silnik wystarczał do napędu całej konstrukcji. Napęd z kół przenoszony był na tylne śmigło, które pchało wehikuł w powietrzu. Maszyna nie odniosła sukcesu komercyjnego, ponieważ nie była ani dobrym samochodem, ani dobrym samolotem.

DE HAVILLAND COMET Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1952 Prędkość maksymalna: 740 km/h Rozpiętość skrzydeł: 35 m Długość: 28 m Załoga: 4 osoby Ciekawostka 1: Pierwszy masowo produkowany odrzutowiec pasażerski. Został wycofany z produkcji po serii katastrof, których przyczyną okazało się zmęczenie metalu, z którego był zbudowany. Ciekawostka 2: Samolot nie tylko był szybki, ale zapewniał też komfort lotu w nowoczesnym wnętrzu około 40 pasażerom, których jednorazowo mógł zabrać na pokład.

BOEING B-52 STRATOFORTRESS Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1952 Prędkość maksymalna: 1046 km/h!!! Rozpiętość skrzydeł: 56,4 m Długość: 50,2 m Załoga: 5-6 osób Ciekawostka 1: Samolot bombowy w czynnej służbie przez ponad 60 lat (od Wietnamu do Iraku). Ciekawostka 2: Osiem turboodrzutowych silników wytwarza ciąg rzędu 560000 niutonów.

LOCKHEED U-2 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1955 Prędkość maksymalna: 805 km/h Rozpiętość skrzydeł: 31,4 m Długość: 19,2 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Odrzutowy samolot szpiegowski, pełniący zadania satelity (wznoszący się na wysokość 22000 m). Wykorzystywany był jeszcze na początku XXI w. Ciekawostka 2: W czasie zimnej wojny U-2 był używany przez CIA do fotografowania obiektów wojskowych na terenie ZSRR. U-2 sfotografował też rozmieszczenie radzieckich rakiet na Kubie. Tragiczna historia: W 1960r. pilot - Gary Powers - został zestrzelony podczas szpiegowskiego lotu nad ZSRR. Ciekawostka 3: Pilot (poza prowadzeniem samolotu) obsługiwał z kokpitu złożony system aparatów fotograficznych, które z dużej odległości fotografowały cele.

AVRO VULCAN Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1956 Prędkość maksymalna: 1030 km/h Rozpiętość skrzydeł: 33,9 m Długość: 30,5 m Załoga: 5 osób Ciekawostka 1: Bombowiec serii "V" - wyprodukowany w celu przeprowadzenia ataku nuklearnego na ZSRR (podczas zimnej wojny). Ciekawostka 2: Wykorzystany tylko raz - podczas wojny o Falklandy (zrzucał wtedy bomby konwencjonalne). Ciekawostka 3: Samolot nie miał uzbrojenia strzeleckiego ani rakiet. Jego zadaniem było przekradanie się na niskim pułapie przez obronę przeciwlotniczą. Był wyposażony w środki blokujące wrogie radary i systemy naprowadzające rakiety.

NORTH AMERICAN X-15 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1959 Prędkość maksymalna: 7274 km/h!!! Rozpiętość skrzydeł: 6,7 m Długość: 15,5 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Samolot doświadczalny NASA, napędzany silnikiem rakietowym. Najwyższy pułap jaki osiągnął to 108 km (przy prędkości: 7250 km/ h). Określany jako: samolot kosmiczny. Ciekawostka 2: Samolot musiał być rakietowy, a nie odrzutowy, ponieważ silnik musiał działać bez dostępu powietrza (w wyższych partiach atmosfery). Ciekawostka 3: Silnik rakietowy daje wielkie przyspieszenie w krótkim czasie, ale potrzebuje bardzo dużo paliwa.

LEARJET Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1963 Prędkość maksymalna: 858 km/h Rozpiętość skrzydeł: 14,6 m Długość: 17,7 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Odrzutowy samolot zbudowany dla wynalazcy i biznesmena Bill'a Lear'a. Zaprojektował on pierwszy samolot odrzutowy dla szerszego grona odbiorców. Zainspirował go kształt myśliwców. Ciekawostka 2: Model z 1965r. (Learjet 24) obleciał cały świat w 50 godzin! Ciekawostka 3: Obok prędkości, bardzo ważny był komfort, dlatego samolot na pokładzie miał regulowane fotele, składane stoliki oraz oświetlenie, którym można było sterować. Samolot mógł mieć też indywidualne rozwiązania (zgodne z gustem odbiorców), np. serwetki i ręczniki z monogramem itp.

LOCKHEED SR-71 BLACKBIRD Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1966 Prędkość maksymalna: 3620 km/h! Rozpiętość skrzydeł: 16,9 m Długość: 32,7 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Najszybszy samolot odrzutowy w historii lotnictwa. Na wysokości 26 km osiąga trzykrotną prędkość dźwięku. W całości wykonany z tytanu (aby wytrzymać ekstremalnie wysokie temperatury, generowane przez prędkość i opór powietrza). Ciekawostka 2: Podobnie jak U-2 - samolot szpiegowski CIA. Kształt samolotu sprawia, że maszyna jest słabo widoczna dla radarów, ponieważ zredukowane zostały opory powietrza. Ciekawostka 3: Cienkie i krótkie skrzydła kontrastują z wielkimi silnikami, które przy maksymalnej prędkości działają na zasadzie silników strumieniowych (przelatujące przez nie powietrze tworzy ciąg, co zmniejsza zużycie paliwa).

HARRIER Pochodzenie: Wielka Brytania Rok produkcji: 1969 Prędkość maksymalna: 731 km/h Rozpiętość skrzydeł: 7,7 m Długość: 14,4 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Jedyny udany samolot o pionowym/ krótkim starcie i lądowaniu (typu V/STOL). Zazwyczaj wykorzystuje się tradycyjne startowanie, ponieważ pozwala to zabrać więcej uzbrojenia. Samoloty te dobrze spisały się podczas wojny o Falklandy w 1982r. Ciekawostka 2: Samolot może latać również do tyłu. Ciekawostka 3: Maszyna wykorzystywana przez marynarkę wojenną - może lądować na małych lotniskowcach (wystarczy im powierzchnia kortu tenisowego).

BOEING 747 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1969 Prędkość maksymalna: 893 km/h Rozpiętość skrzydeł: 59,6 m Długość: 70,6 m Załoga: 3 osoby Ciekawostka 1: Samolot, który sprawił, że loty stały się dostępne dla każdego - znacznie spadły ceny przelotów. Mógł zabrać wielu podróżnych dzięki bardzo szerokiemu kadłubowi, który nazwano "jumbo jetem". Ciekawostka 2: Air Force One (samolot prezydenta USA) jest zmodernizowaną wersją 747. Ciekawostka 3: Większość Boeingów 747 może zabrać od 350 do 420 pasażerów, ale są też modele dla 660 osób. Te ostatnie gwarantują mniej komfortu i przestrzeni.

CONCORDE Pochodzenie: Wielka Brytania/ Francja Rok produkcji: 1969 Prędkość maksymalna: 2179 km/h! Rozpiętość skrzydeł: 25,6 m Długość: 61,7 m Załoga: 3 osoby Ciekawostka 1: Naddźwiękowy samolot pasażerski. Zaletą była prędkość, ale wadami był hałas i duża ilość produkowanych przez maszynę zanieczyszczeń. Ciekawostka 2: "Nos" maszyny był opuszczany przy starcie oraz przy lądowaniu, aby nie zasłaniał pola widzenia pilota. Ciekawostka 3: Concorde przewoził do 128 pasażerów w bardzo krótkim czasie i w komfortowych warunkach. Szybko stał się ulubionym środkiem bogatych przedsiębiorców. Samolot został wycofany ze służby 24 października 2003r.

GRUMMAN F-14 TOMCAT Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1970 Prędkość maksymalna: 2485 km/h! Rozpiętość skrzydeł: 19,6 m Długość: 18,9 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Samolot amerykańskiej marynarki. Myśliwiec w pełni skomputeryzowany. Rakiety dalekiego zasięgu mogły namierzyć wroga już z odległości 160 km. Ciekawostka 2: Tomcat stał się samolotem kultowym po występie w filmie "Top Gun" (z 1986r.). Ciekawostka 3: Niezwykłą cechą F-14 była zmienna geometria skrzydeł (komputer ustawiał je według potrzeb: podczas lotu - były prawie całkowicie złożone, co ułatwiało przekroczenie prędkości dźwięku; podczas lądowania - rozłożone skrzydła pomagały lądować na lotniskowcach (bez konieczności użycia długiego pasa).

LOCKHEED F-117 NIGHTHAWK Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1983 Prędkość maksymalna: 1040 km/h Rozpiętość skrzydeł: 13,2 m Długość: 20,1 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Nazywany: "samolotem - nietoperzem" (nighthawk = nocny jastrząb = imię bohatera komiksu). Pierwszy samolot całkowicie niewidzialny dla radarów! (Zrezygnowano z zawrotnej prędkości na rzecz niewykrywalności). Okazało się, że kanciaste kształty ukrywają samolot przed radarami. Dodatkowo: czarna, specjalna farba pochłania fale radarowe. Ciekawostka 2: F-117 został zaprojektowany jako myśliwiec, ale służył głównie do atakowania celów naziemnych. Pierwszy raz został użyty w Iraku w 1991r., gdzie zniszczył obronę przeciwlotniczą Bagdadu. Ciekawostka 3: Samolot lata głównie nocą, pilot skupia się wyłącznie na elektronicznych systemach pokładowych. Podczas lądowania za samolotem rozpinany jest spadochron, który pomaga go wyhamować.

RUTAN VOYAGER Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1986 Prędkość maksymalna: 196 km/h Rozpiętość skrzydeł: 33,8 m Długość: 8,9 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: W grudniu 1986r. Dick Rutan oraz Jeana Yeager jako pierwsi oblecieli świat bez żadnych międzylądowań. Udało się to dzięki Voyagerowi, który zużywał niezwykle mało paliwa (projektantem tej maszyny był brat Dick'a - Burt). Dodatkowym (świetnym) rozwiązaniem było użycie dwóch śmigieł: ciągnącego i pchającego. Ciekawostka 2: Lot dookoła świata, to trasa licząca 42000 km. Droga ta zajęła pilotom dziewięć dni (przy średniej prędkości 186 km/ h). Dwoje pilotów zmieniało się za sterami, ale mieli bardzo złe warunki do wypoczynku i pracy, ponieważ kabina była mała oraz niewygodna.

AIRBUS BELUGA Pochodzenie: Francja/ Niemcy Rok produkcji: 1995 Prędkość maksymalna: 912 km/h Rozpiętość skrzydeł: 44,8 m Długość: 56,2 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Samolot o bardzo dziwnym kształcie (nazwę zawdzięcza gatunkowi walenia - białuchy arktycznej, którego przypomina). Ciekawostka 2: Maszyna zaprojektowana do przewozu części innych samolotów (np. skrzydeł) oraz ładunków o niestandardowych formach i wymiarach: helikopterów, a nawet części stacji kosmicznej. Ciekawostka 3: Wrota do przedziału ładunkowego znajdują się nad kokpitem. Ładownia Airbusa ma szerokość 7,4m i długość 37,7m.

NORTHROP GRUMMAN B-2 SPIRIT Pochodzenie: USA Rok produkcji: 1997 Prędkość maksymalna: 1010 km/h Rozpiętość skrzydeł: 52,4 m Długość: 21 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Bombowiec niewykrywalny przez radary (technologia stealth). Jest spełnieniem marzeń projektantów: dosłownie - LATAJĄCYM... SKRZYDŁEM z wbudowaną kabiną, kadłubem oraz silnikami. Ciekawostka 2: Nazwany został: "spirit" = duch, ponieważ przelatuje niezauważony przez wrogie radary. Może tankować w powietrzu, dlatego jest zdolny do atakowania celów na całym świecie. Ciekawostka 3: B-2 przenosi bomby (do 80 sztuk) i rakiety w wewnętrznych lukach, aby nie zepsuć antyradarowych właściwości kształtów kadłuba. B-2 atakowały cele w Kosowie, w Iraku oraz w Afganistanie. Są to najdroższe samoloty świata (zbudowano 21 egzemplarzy) - każdy kosztuje średnio dwa miliardy dolarów.

AIRBUS A380 Pochodzenie: Francja/ Niemcy Rok produkcji: 2005 Prędkość maksymalna: 945 km/h Rozpiętość skrzydeł: 79,8 m Długość: 72,7 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Największy odrzutowiec pasażerski (rozpiętość skrzydeł o ponad 20 m większą niż Boeing 747). Pokład ma dwie kondygnacje, które mogą pomieścić 853 pasażerów (maksymalna masa startowa to 450 ton!). Samolot posiada aż 22 koła, umożliwiające poruszanie się po lotnisku. Ciekawostka 2: Osoby lecące pierwszą klasą mogą liczyć na duży luksus i sporą przestrzeń. W środku Airbusa jest o wiele ciszej niż w innych samolotach.

LOCKHEED MARTIN F-35 Pochodzenie: USA Rok produkcji: 2006 Prędkość maksymalna: 1930 km/h Rozpiętość skrzydeł: 10,7 m Długość: 15,7 m Załoga: 1 osoba Ciekawostka 1: Naddźwiękowy myśliwiec XXI wieku, niewykrywalny przez radary. Pełni również zadania samolotu do wspierania sił naziemnych. Dodatkowym udogodnieniem jest tankowanie w powietrzu. Wersja dla marynarki wojennej ma możliwość pionowego startu, a wszystkie niezbędne informacje do pilotażu pojawiają się na wyświetlaczu hełmu pilota - łącznie z możliwością obserwacji całego otoczenia - bez konieczności obracania głowy. Ciekawostka 2: F-35 może przenosić pod skrzydłami rakiety oraz dodatkowe zbiorniki paliwa, które są odrzucane zaraz po wyczerpaniu paliwa, ponieważ pogarszają ukrycie się przed radarami. Większość uzbrojenia przenoszona jest w lukach - w kadłubie samolotu.

BOEING 787 DREAMLINER Pochodzenie: USA Rok produkcji: 2009 Prędkość maksymalna: 912 km/h Rozpiętość skrzydeł: 60,1 m Długość: 62,8 m Załoga: 2 osoby Ciekawostka 1: Ekologiczny samolot XXI wieku. Reprezentuje nowy model latania - przyjaznego dla środowiska. Zbudowany z lekkich materiałów, aby zminimalizować zużycie paliwa. Ciekawostka 2: Samolot bez przerwy może przelecieć 14500 km. Zużycie paliwa jest o około 20% mniejsze niż w innych maszynach tego rozmiaru. Ciekawostka 3: Samolot jest wyposażony w specjalne szewrony (ząbkowane zakończenia osłony dyszy) w gondolach silników, co znacznie redukuje poziom hałasu i zwiększa komfort lotu.

Modele wykonałam dzięki wspaniałej książce:
"Samoloty - kompletna historia"