Kazimierz II Sprawiedliwy (1138 - 1194)

Urodzony między 1122 a 1125 r., zmarł 13 lub 14 III 1202 r.; drugi syn Bolesława Krzywoustego i Salomei, córki hrabiego Bergu, Henryka; przyrodni brat Władysława Wygnańca oraz rodzony Bolesława Kędzierzawego, Henryka Sandomierskiego i Kazimierza Sprawiedliwego; ożeniony z córką króla węgierskiego Beli II - Elżbietą, z którą miał dwóch synów: Odona i Stefana, a także najprawdopodobniej trzy córki, a po jej śmierci z córką wielkiego księcia kijowskiego Izasława - Eudoksją, z którą miał trzech synów: Bolesława, Mieszka i Władysława oraz dwie córki; od 1138 r. książę wielkopolski, w latach 1173-77 i 1198-1202 książę krakowski i zwierzchni książę Polski. W testamencie otrzymywał od ojca zachodnią część Wielkopolski (dzielnicę poznańską) i podlegał władzy zwierzchniej Władysława, przeciwko któremu spiskował wraz ze swym bratem Bolesławem Kędzierzawym i matką Salomeą. Uczestnik buntu juniorów przeciwko Władysławowi, wygnanemu z kraju w 1146 r., potem bliski sojusznik feudałów saskich, jak np. Albrecht Niedźwiedź, z którym brał udział w krucjacie przeciwko Pomorzu Zachodniemu w 1147 r. Po śmierci Bolesława Kędzierzawego 5 I 1173 r. Mieszkowi przypadł zgodnie z testamentem ojca tron wielkoksiążęcy w Krakowie. Nie rezydował on tam jednak, a rządy w jego imieniu sprawował tam kasztelan Henryk Kietlicz. Dzięki licznemu potomstwu Mieszko mógł prowadzić zakrojoną na szeroką skalę politykę dynastyczną. Przeciwko Mieszkowi zawiązała się opozycja złożona z panów krakowskich, niezadowolonych z jego rządów, brata Kazimierza Sprawiedliwego, syna Odona i Bolesława Wysokiego, której udało się wygnać Mieszka z tronu krakowskiego i osadzić na niej Kazimierza Sprawiedliwego. Mieszko udał się do Czech i zabiegał o wsparcie cesarza Fryderyka I Barbarossy w odzyskaniu władzy w Polsce. Jedyne zewnętrzne poparcie otrzymał jednak tylko od księcia zachodniopomorskiego Bogusława. Zmobilizowawszy także swych wielkopolskich stronników z arcybiskupem gnieźnieńskim Zdzisławem na czele opanował w 1181 r. znaczną część Wielkopolski, której południowo-zachodnią część wydzielił Odonowi. W 1191 r. opanował przejściowo Kraków, korzystając z zaangażowania Kazimierza w walki na Rusi, ale po jego powrocie musiał z niego ustąpić. Po jego śmierci w 1194 r. Mieszko ponowił starania o odzyskanie tronu krakowskiego, ale możnowładcy krakowscy wybrali Leszka Białego, a bitwa nad Mozgawą (13 IX 1195 r.) pozostała nierozstrzygnięta i Mieszko zaczął zabiegać o tron krakowski na drodze dyplomatycznej. Porozumiał się on z wdową po Kazimierzu - Heleną i za cenę zwrotu jej Kujaw (zajętych przezeń w 1193 r.) i uznania jej syna Leszka Białego za następcę tronu Mieszko odzyskał władzę w Krakowie, którą sprawował aż do swej śmierci w 1202 r., rezydując jednak w Kaliszu, gdzie został pochowany w ufundowanej przez siebie kolegiacie św. Pawła. Urodzony w 1138 r., zmarł 5 V 1194 r.; najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego i córki hrabiego Bergu, Salomei, przyszedł na świat najprawdopodobniej tuż przed śmiercią ojca; rodzony brat Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego i Henryka Sandomierskiego; żonaty z czeską księżniczką Heleną, córką księcia znojemskiego Konrada II z dynastii Przemyślidów; miał kilku synów, m.in. Leszka Białego i Konrada Mazowieckiego; od 1166 r. książę na Wiślicy, od 1177 r. książę krakowski i zwierzchni książę Polski, od 1186 r. książę kujawski i mazowiecki. Od śmierci matki w 1144 r. pod opieką Bolesława Kędzierzawego. W 1157 r. musiał udać się na dwór Fryderyka Barbarossy jako zakładnik i gwarant lojalności Bolesława, skąd powrócił w 1161 r. Po śmierci Henryka Sandomierskiego w 1165 r., który przed śmiercią zapisał swe księstwo Kazimierzowi, otrzymał on jako swe władztwo terytorialne jedynie niewielki obszar wokół Wiślicy. Po wypędzeniu z kraju Mieszka Starego w 1177 r. Kazimierz został powołany na tron krakowski, na którym panował do śmierci w 1194 r. Pragnąc pozyskać duchowieństwo, nadał mu liczne przywileje w 1180 r. na zjeździe w Łęczycy. W 1181 r. uchronił się przed próbą powrotu na tron krakowski, podjętą przez Mieszka Starego, a dla umocnienia swego panowania uznał w 1184 r. zwierzchnictwo cesarskie. W 1189 r. interweniował na Rusi na rzecz wypędzonego przez Węgrów księcia halickiego Włodzimierza Jarosławowicza. W 1191 r. chwilowo pozbawiony władzy przez Mieszka Starego, odzyskał ją jednak jeszcze tego samego roku przy pomocy posiłków ruskich. W 1193 r. zorganizował wyprawę przeciw Jaćwingom. Po powrocie z niej zmarł nagle podczas uczty, co wzbudziło podejrzenie o zatrucie. Pochowany w katedrze w Krakowie.

Casimir II the Just (1138-1194) was a Lesser Polish Duke at Wiślica during 1166-1173, and at Sandomierz after 1173. He became ruler over the Polish Seniorate Province at Kraków and thereby High Duke of Poland (see Seniorate Province) in 1177; a position he held until his death, interrupted once by his elder brother and predecessor Mieszko III the Old. In 1186 Casimir also inherited the Duchy of Masovia from his nephew Leszek, becoming the progenitor of the Masovian branch of the royal Piast dynasty, great-grandfather of the later Polish king Władysław I the Elbow-high. The honorific title "the Just" wasn't contemporary; it only appeared in the 16th century.