Jan I Olbracht (1459 - 1501)
Urodzony 27 XII 1459 r. w Krakowie, zmarł 17 VI 1501 r. w Toruniu, syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Habsburskiej, wychowywany przez Jana Długosza i Kallimacha; od 1492 r. król polski, w okresie 1491-98 książę głogowski. Po śmierci Macieja Korwina w 1490 r. pretendował do tronu węgierskiego, popierany przez tamtejszą szlachtę, współzawodnicząc ze swym bratem, królem czeskim Władysławem, kandydatem magnaterii. Pokonany pod Preszowem 1 I 1492 r. przez węgierskiego magnata Stefana Zapolyę, powrócił do kraju. Na mocy ugody koszyckiej zatrzymał przyznane mu przez Władysława księstwo głogowskie. 27 VIII 1492 r. obrany królem polskim, a koronowany 30 IX. Na sejmie piotrkowskim w 1496 r. wydał tzw. przywilej piotrkowski, pragnąc pozyskać szlachtę dla swych planów tureckich. W 1497 r. wkroczył do Mołdawii, tamtejszy hospodar Stefan przeszedł jednak na stronę turecką i zażądał opuszczenia kraju przez oddziały polskie, a Jan oblegał bez powodzenia stolicę Mołdawii - Suczawę. Podczas odwrotu poniósł znaczne straty, a w 1498 r. Turcy najechali Podole i Ruś Czerwoną. W 1494 r. Jan wykupił od księcia zatorskiego Janusza IV jego księstwo i przyłączył do Polski, a po bezpotomnej śmierci księcia mazowieckiego Janusza II w 1495 r. włączył księstwo płockie do Korony. Po klęsce mołdawskiej, ulegając naciskom węgierskim, musiał zrzec się Głogowa na rzecz swego brata Zygmunta. Na mocy zawartej 24 VII 1499 r. unii wileńskiej Polska i Wielkie Księstwo Litewskie pozostały niezależnymi państwami z osobnymi władcami, zobowiązanymi jedynie do udzielania sobie wzajemnie pomocy w przypadku wojny z wrogiem zewnętrznym. Zmarł w trakcie przygotowań do wojny z Krzyżakami, podjętej dlatego że nowy mistrz Zakonu Fryderyk Saski odmówił złożenia hołdu Polsce. Został pochowany w katedrze na Wawelu.
|
|