|
Zygmunt I Stary (1467 - 1548)
Urodzony 1 I 1467 r., zmarł 1 IV 1548 r.; syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki; od 1506 r. król polski i wielki książę litewski; od 1512 r. żonaty z siostrą króla węgierskiego Barbarą Zapolyą, a od 1518 r. z włoską księżniczką Boną Sforzą, z którą miał m.in. syna Zygmunta, przyszłego króla Polski. W 1498 r. otrzymał księstwo głogowskie, a w 1501 r. księstwo opawskie; w 1504 r. został namiestnikiem Śląska i Łużyc, po koronacji musiał się jednak zrzec praw do księstw śląskich. Zmuszony do prowadzenia wojen obronnych z Moskwą, starał się przeciwdziałać groźnemu dla Polski sojuszowi moskiewsko-habsburskiemu idąc na ustępstwa wobec Habsburgów. Efektem tego było w 1515 r. zawarcie z nimi układu podczas zjazdu wiedeńskiego, otwierającego im drogę na sukcesje tronu czeskiego i węgierskiego poprzez małżeństwa dynastyczne. Wobec odmowy złożenia hołdu przez Wielkiego Mistrza Zakonu, Albrechta Hohenzollerna, Zygmunt podjął działania wojenne, zakończone zawarciem w 1521 r. czteroletniego rozejmu. W 1525 r. Albrecht Hohenzollern, już jako dziedziczny książę świeckiego państwa pruskiego, złożył w Krakowie hołd lenny. Rok później Zygmunt wcielił do Polski Mazowsze, wykorzystując śmierć dwóch ostatnich Piastów mazowieckich - Stanisława i Janusza III. Był on wrogo nastawiony do Reformacji, popierał natomiast rozwój sztuki renesansowej w Polsce. To z jego inicjatywy przebudowano zamek na Wawelu i wzniesiono Kaplicę Zygmuntowską. Wzrastająca rola średniej szlachty podczas panowania tego monarchy znalazła wyraz w rokoszu pospolitego ruszenia pod Lwowem (1537 r. - tzw. wojna kokosza), w wyniku którego musiał on wraz z senatem ustąpić przed żądaniami zbuntowanych. Grobowiec Zygmunta Starego znajduje się w katedrze na Wawelu.
|