Zygmunt II August (1520 - 1572)
Urodzony 1 VII 1520 r. w Krakowie, zmarł 7 VII 1572 r. w Knyszynie; synZygmunta Starego i włoskiej księżniczki Bony Sforzy; w 1543 r. ożeniony z córką Ferdynanda I Habsburga, Elżbietą, po jej śmierci zawarł w 1547 r. potajemne małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, po której śmierci ożenił się w 1553 r. z siostrą swojej pierwszej żony, Katarzyną Austriacką; od 1522 r. wielki książę litewski, od 1529 r. król polski, koronowany w 1530 r., objął rządy na Litwie w 1544 r., a w Koronie w 1548 r. Początek jego rządów był wypełniony walką o uznanie związku z Barbarą Radziwiłłówną, któremu sprzeciwiała się jego matka Bona, a wraz z nią szlachta i magnateria koronna. Pod wpływem Radziwiłłów właśnie król zawarł w 1549 r. przymierze z Habsburgami, które przewidywało udzielanie sobie wzajemnej pomocy w razie buntu poddanych. Oparcie dla jego rządów stanowiła w pierwszych latach grupa magnatów z hetmanem Janem Tarnowskim i kanclerzem Samuelem Maciejowskim na czele. Pragnąc uniknąć starcia z opozycją szlachecką, Zygmunt August nie zwoływał przez cztery lata sejmu w okresie 1559-1562. Zabiegi dyplomacji polskiej doprowadziły w 1561 r. do poddania Inflant Polsce i Wielkiemu Księstwu Litewskiemu, co spowodowało wybuch wojny z Moskwą. W tej sytuacji król przeszedł na sejmie piotrkowskim w 1562/63 r. na stronę szlachty opowiadającej się za reformami (m.in. egzekucją dóbr królewskich). W 1569 r. uchwalono unię lubelską, dającą początek Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wojna o Inflanty zakończyła się zaś w 1570 r. trzyletnim zawieszeniem broni. Zygmunt August, sam starannie wykształcony, przejawiał zainteresowanie literaturą, sztuką i nauką i zapraszał na swój dwór wybitnych twórców (np. Jana Kochanowskiego czy Łukasza Górnickiego). Zainicjował prace przy przebudowie zamku dolnego i katedry w Wilnie, a także Zamku Królewskiego w Warszawie. Był miłośnikiem tkactwa artystycznego (arrasy wawelskie), złotnictwa i haftów. Pochowany został w katedrze na Wawelu.
|
|