Henryk III Walezy (1551 - 1589)
Czwarty z kolei syn króla Francji Henryka II i Katarzyny Medycejskiej urodził się 19 IX 1551 r. Na chrzcie otrzymał on imiona Aleksander Edward, imię Henryk nadano mu dopiero na bierzmowaniu (1565 r.). Rozdzierające Francję walki katolików z hugenotami (protestantami) umożliwiły Henrykowi pokazanie swych wojskowych umiejętności - m.in. dzięki jego przytomności umysłu i osobistej odwadze pokonano oddziały hugenotów pod Jernac (1569 r.). Przez pewien czas Henryk sprawował urząd generalnego namiestnika królestwa, stąd też już w młodości dał się on poznać również jako dobry polityk i sumienny urzędnik. Te właśnie cechy, a także zręczna polityka posła francuskiego Jana de Monluc umożliwiły Henrykowi zdobycie tronu w Polsce. Jego elekcji nie przeszkodziła nawet niezbyt jasna rola, jaką odegrał w tzw. rzezi św. Bartłomieja 24 VIII 1572 r., kiedy to wymordowano tysiące hugenotów przybyłych do Paryża na ślub protestanta Henryka Burbona z siostrą króla Francji Małgorzatą. Henryk wybrany został na króla Polski 5 IV 1573 r. Wybór na władcę nie był jeszcze równoznaczny z uznaniem jego władzy. Warunkiem dopuszczenia do koronacji i objęcia rządów w kraju miało być złożenie przez Henryka przysięgi potwierdzającej uznanie kilku warunków szlacheckich. Musiał on potwierdzić tzw. artykuły henrykowskie oraz pakta konwenta. Po złożonej 22 VIII 1573 r. w Paryżu przysiędze nic już nie stało na przeszkodzie w objęciu tronu polskiego. Pod koniec stycznia 1574 r. Henryk przekroczył granice kraju, natomiast 21 lutego tego roku został koronowany w katedrze wawelskiej na króla Polski. Niemal od początku swego panowania Henryk oskarżany był przez swych szlacheckich poddanych o swawolny tryb życia, zgorszenie wywoływało m.in. trwonienie czasu na całonocnych ucztach. Było w tym niewątpliwie sporo prawdy, Henryk lubił życie, a jego młody wiek (w chwili koronacji miał 23 lata) dopominał się o swoje prawa. Nie może to jednak przesłaniać faktu, że Henryk dążył do licznych reform w swoim nowym państwie. Jego program wzmocnienia pozycji króla w Polsce miał wiele szans na realizację. Przeszkodziła im otrzymana wiadomość z Francji - król Karol IX nie żyje. Nocą z 18 na 19 czerwca 1574 r. Henryk potajemnie opuścił Wawel. Szybkie przybycie do Francji umożliwiło mu zdobycie tronu, jednak równocześnie jego polscy poddani podjęli decyzję o detronizacji. Nie wyobrażali sobie, żeby król Polski przebywał poza granicami kraju. Co prawda aż do swej śmierci (2 VIII 1589 r.) formalnie Henryk nie zrzekł się korony polskiej, lecz władzy w Rzeczpospolitej nie udało mu się odzyskać już nigdy. Pochowany został w opactwie Saint-Denis pod Paryżem.
|
|