 |
Bolesław V Wstydliwy
(1226 - 1279)
Urodzony 21 czerwca 1226 r., syn Leszka Białego i księżniczki ruskiej Grzymisławy. W niecałe półtora roku po jego urodzeniu w Gąsawie został zamordowany jego ojciec. Matka, księżniczka Grzymisława, pragnąc uniknąć opieki nad małoletnim Bolesławem i księstwem, przyjęła tytuł ductrix Cracoviae et Sandomiriae, a z czasem też - ducissa Poloniae, naśladując mężowskie pretensje do zwierzchnictwa nad całą Polską. Do jej śmierci w 1258 r. Bolesław radził się jej w najważniejszych sprawach. 5 maja 1228 r. na wiecu w Cieni książęta uchwalili akt, na mocy którego Władysław Laskonogi zobowiązał się do adopcji Bolesława, w przyszłości jedynego dziedzica dzierżonych przezeń księstw. Grzymisławie i jej małoletniemu synowi wydzielono księstwo sandomierskie. Najprawdopodobniej na początku 1233 r. Bolesława wraz z matką zwabił na spotkanie Konrad Mazowiecki. Według bulli Grzegorza IX Konrad ograbił Grzymisławę i osadził ją wraz z synem na zamku w Czersku, a później w Sieciechowie. Na rzecz więźniów interweniował Henryk Brodaty, a pomoc w ucieczce z więzienia w Sieciechowie przygotował Klemens z Ruszczy, który później zrobił u boku Bolesława karierę, i opat sieciechowski Mikołaj z Galii. Uciekinierom przywrócono księstwo sandomierskie, nad którym zarząd objął Henryk Brodaty. Grzymisława i Bolesław musieli się zrzec praw do Krakowa. Brodaty umieścił Grzymisławę z synem w Skale (dolina Prądnika), chcąc zabezpieczyć ich przed Konradem. W latach 1241-1243 Bolesław przebywał zapewne za granicą, po ucieczce przed Mongołami. Wrócił wezwany najprawdopodobniej przez opozycję przeciw Konradowi, wspierany posiłkami swego szwagra, króla Węgier Beli IV. Do rozprawy z Konradem, zwycięskiej dla Bolesława, doszło pod Suchodołem (?). Po odniesieniu zwycięstwa Bolesław zaczął się tytułować księciem krakowsko-sandomierskim i objął ojcowiznę bez ziemi łęczycko-sieradzkiej i tzw. kasztelanii zapilickich. Konrad podjął jeszcze przy pomocy książąt ruskich zmagania o tron krakowski, ale bez efektu. Wraz z Bolesławem Pobożnym należał on do stronnictwa węgierskiego, co znalazło wyraz w małżeństwie z córką Beli IV - Kingą. Wspierał teścia w wojnie z królem Czech, Przemysławem Ottokarem II, w nieudanej wyprawie na Morawy (1253 r.) i wojnie z 1260 r. W związku z buntem rycerstwa przeszedł on w 1273 r. do obozu proczeskiego, nie odnosząc jednak z tego żadnych korzyści. W 1264 r. zorganizował zwycięską wyprawę przeciw Jaćwingom, a także popierał działalność misjonarską prowadzoną na ich terenach przez zakony mendykanckie. Podczas drugiego najazdu mongolskiego(1259-1260) opuścił jednak swe księstwo. Obdarzał szczodrze rozwijające się wówczas domy zakonne reguły franciszkańskiej, przeprowadzał lokacje miast i wsi: Krakowa (1257 r.), Bochni (1253 r.), Jędrzejowa (1271 r.) i innych. dokonał radykalnej reformy żup wielickich i bocheńskich, pozostających do tej pory w dużym stopniu w rękach prywatnych; odtąd stały się wyłączną własnością państwa, co wiązało się także z wprowadzeniem nowych metod eksploatacji złóż soli kamiennej. Zmarł w 1279 r. Pochowany w kościele franciszkanów w Krakowie.
|
