Stefan Batory
(1533 - 1586)

WIERSZYK

Urodzony 27 IX 1533 r. w Somlyó (obecnie Simleu), zmarł 12 XII 1586 r. w Grodnie; syn Stefana, wojewody siedmiogrodzkiego, i Katarzyny Telegdii; od 1571 r. książę Siedmiogrodu, a od 1576 r. król polski. Brał udział w walkach pretendenta do tronu węgierskiego, Jana Zygmunta Zapolyi, i jego matki, Izabeli Jagiellonki, przeciw Habsburgom. Stał na czele pokojowego poselstwa mającego doprowadzić do zakończenia wojny domowej na Węgrzech. W trakcie rokowań uwięziony i internowany w Wiedniu przez cesarza Maksymiliana II. Po odzyskaniu wolności powołany na księcia Siedmiogrodu, zmuszony jednak do przyjęcia stosunku zależności lennej wobec Turcji i Habsburgów. Nacisk cesarstwa i zagrożenie ze strony Turcji zmusiły go do szukania oparcia w Polsce; po ucieczce Henryka Walezego wysunął swoją kandydaturę na tron polski; poparty przez Zborowskich, prymasa Karnkowskiego i Jana Zamoyskiego zgodził się na poślubienie Anny Jagiellonki. 15 XII 1575 r. okrzyknięty przez szlachtę królem, wbrew woli większości senatu i pomimo ogłoszenia trzy dni wcześniej królem Polski Maksymiliana II. Po koronacji w Krakowie i objęciu rządów zmusił do uległości stronnictwo prohabsburskie, przełamał także opór Gdańska. Starał się wzmocnić władzę królewską, lawirując między średnią szlachtą a magnaterią. Chcąc pozyskać dla swej polityki wschodniej szlachtę, zrzekł się części uprawnień sądowych, przekazując najwyższe sądownictwo apelacyjne Trybunałowi Koronnemu (1578 r.) i Litewskiemu (1581 r.). Z myślą o uniezależnieniu się od podatków uchwalanych przez szlachtę utworzył w 1578 r. piechotę wybraniecką złożoną z chłopów z dóbr królewskich. Kosztem wielkich nakładów finansowych zorganizował armię i przeprowadził trzy zwycięskie kampanie przeciwko Moskwie (lata 1579, 1580, 1581), zdobywając Połock, Wielkie Łuki i oblegając Psków. Wojna z Rosją zakończona rozejmem w Jamie Zapolskim umocniła panowanie Rzeczypospolitej w Inflantach i rozszerzyła granice Litwy. Niespodziewana śmierć przeszkodziła realizacji planów związanych z ligą antyturecką, wyzwoleniem Węgier i zadaniem klęski Turcji. Król musiał także liczyć się z opozycją magnacką, która po ścięciu Zborowskiego (1581 r.) rozpoczęła przeciw niemu kampanię. Pochowany w katedrze na Wawelu.

Stephen Bathory (1533-1586), Duke of Transylvania, was elected king of Poland in 1575, and crowned in 1576, having previously married Anne Jagiellonian, the sister of Sigismund Augustus. The Polish crown was a great honour for Bathory, who immediately made it clear that he did not take his position lightly. He opposed the licence of the gentry and the magnates, and continued the policy of religious tolerance which the Convocation Seym of 1573 (the so-called Warsaw Convocation) made one of the principles of the political system of Poland. Although a proponent of strong government, he renounced his judicial powers and instead appointed separate tribunals for Poland and Lithuania. He introduced important reforms in the army and the system of taxes. In a war with Muscovy he recovered Livonia. He elevated the Jesuit college in Vilnius to the rank of Academy (university).

Symbolika obrazu:
-lewa ręka podtrzymuje pochwę szabli - oznacza to, że król jest gotów zasuwać w nią broń i daje szansę na ugodę,
-miecz w prawej ręce wskazuje siłę, ale jest ona pod kontrolą, bo brzeszczot gestem wstrzymywany jest przy sobie,
-cała postać pełna wyjątkowo władczego, majestatycznego spokoju i nieugiętej siły.