Uprawnienia niepełnosprawnych pracowników.
Niepełnosprawnemu pracownikowi przysługują przywileje. Są one korzystne z punktu widzenia pracownika, ale niekorzystnie wpływają na chęć pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Liczne ulgi i uprawnienia, bowiem obniżają wydajność pracy, powodują trudności organizacyjne w zakładzie pracy i wywołują negatywne postawy współpracowników.
1. Czas pracy
Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Jeśli jednak pracownik jest zaliczony do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jego czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Pracownik może na swój wniosek zrezygnować z tego przywileju, gdy wyrazi na to zgodę lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę. Koszty tych badań ponosi pracodawca. Osoba niepełnosprawna ponadto nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Tak ustalonego wymiaru czasu pracy nie stosuje się do osób zatrudnionych przy pilnowaniu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wskazany wyżej wymiar czasu pracy od dnia następującego po przedstawieniu przez pracownika orzeczenia o niepełnosprawności. Stosowanie obniżonych norm czasu pracy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości, a stawki godzinowe ulegają podwyższeniu.
2. Przerwa w pracy
Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Wynosi ona 15 minut i jest wliczana do czasu pracy.
3. Dodatkowy urlop wypoczynkowy
Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do tego urlopu nabywa się po przepracowaniu roku po dniu orzeczenia jednego ze stopni niepełnosprawności. Urlop ten nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Jeśli wymiar urlopu dodatkowego przysługującego na podstawie przepisów odrębnych jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast niego należy się 10-dniowy urlop dodatkowy przysługujący osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
4. Zwolnienie od pracy
Osobie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
a) w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku (przy czym łączny wymiar tego zwolnienia oraz 10-dniowe-go urlopu dodatkowego nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym),
b) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeśli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Obowiązkiem pracodawcy jest wydzielenie lub zorganizowanie odpowiedniego stanowiska pracy z podstawowym zapleczem socjalnym dla osoby zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku. Stanowisko to musi być zorganizowane nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną (nie ma to zastosowania, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości).
Jeśli pracodawca nie dopełni tego obowiązku w terminie, obowiązany jest wpłacić na PFRON kwotę w wysokości 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, póz. 776 z późniejszymi zmianami).
Pomoc ze środków publicznych osobom niepełnosprawnym podejmującym i prowadzącym działalność gospodarczą.
l. Osoba niepełnosprawna bezrobotna lub poszukująca pracy może otrzymać pożyczkę na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej. Pożyczki tej udziela starosta ze środków PFRON-u. Nie może ona przekraczać 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia. Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz wysokość stopy oprocentowania są określane w umowie zawieranej przez zainteresowanego ze starostą. Na wniosek pożyczkobiorcy starosta umarza pożyczkę do wysokości 50% pod warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej albo rolniczej przez okres, co najmniej 24 miesięcy oraz po spełnieniu pozostałych warunków umowy. W przypadku, gdy pożyczkobiorca znalazł się w trudnej sytuacji materialnej lub losowej, starosta może (na wniosek zainteresowanego): odroczyć termin spłaty pożyczki, rozłożyć spłatę na raty, umorzyć spłatę w części albo w całości, jeśli pożyczka stała się wymagalna.
2. Osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą albo własne lub dzierżawione gospodarstwo rolne mogą otrzymać ze środków PFRON-u dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie działalności, jeśli:
- nie korzystały z pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej udzielanej przez starostę,
- spłaciły taką pożyczkę albo została ona w całości umorzona. Dofinansowanie to następuje na podstawie umowy zawartej przez starostę z zainteresowanym.
3. Osobom niepełnosprawnym podejmującym po raz pierwszy działalność gospodarczą PFRON finansuje:
1) 75% składek na ubezpieczenie emerytalne - w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
2) 50% składek na ubezpieczenie emerytalne - w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
3) 50% składek na ubezpieczenie wypadkowe - w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Składki na ubezpieczenia społeczne są finansowane przez PFRON za okresy miesięczne przez okres roku, na wniosek osoby niepełnosprawnej podejmującej działalność gospodarczą. Po upływie tego okresu osoby niepełnosprawne podejmujące działalność gospodarczą mogą składać wnioski o objęcie finansowaniem składek na ubezpieczenie na kolejne okresy roczne.
Osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności zwolnione są z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od dodatkowych przychodów z prowadzonej działalności pozarolniczej, jeżeli:
1) uzyskują przychody z tej działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub
2) opłacają podatek dochodowy w formie karty podatkowej. Jeżeli działalność pozarolnicza stanowi jedyne źródło przychodu tych osób, składka opłacana jest w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, póz. 776 z późniejszymi zmianami), ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. nr 45, póz. 391).